کاتالیزور خودرو چیست؟

کاتالیزور خودرو چیست؟

کاتالیزور خودرو بخش مهمی از سیستم اگزوز خودرو است که با انجام واکنش های شیمیایی به کاهش میزان آلاینده های موجود در گاز خروجی کمک می کند. خودروها به عنوان یکی از منابع آلودگی محیط زیست شناخته می شوند و کاتالیزورها برای کاهش این آلودگی و بهبود بهره وری سوخت اختراع شده اند.

کاتالیزور یا مبدل کاتالیزوری جزء ضروری سیستم اگزوز خودرو در نظر گرفته می شود که تاثیر بسزایی در کاهش آلاینده های تولید شده توسط موتور دارد. عملکرد این قطعه اساساً تمایل دارد تا گازهای خروجی موتور را به گازهای کم آلاینده و کمتر مضر تبدیل کند. این گازهای آلاینده موجود در خودروها شامل اکسیدهای نیتروژن (NOx)، مونوکسید کربن (CO) و هیدروکربن های نسوخته (HC) هستند.

اجزای کاتالیزور خودرو چیست؟

کاتالیزورها از سه بخش اصلی تشکیل شده اند: هسته کاتالیزور، لایه اکسید و ماده کاتالیزور. هسته کاتالیزور به طور کلی از بسترهای سرامیکی یکپارچه با ساختار لانه زنبوری تشکیل شده است. لایه اکسید که حاوی مواد کاتالیزور است، معمولا از اکسید آلومینیوم، دی اکسید تیتانیوم یا مواد دیگر ساخته شده است. ماده کاتالیزور از فلزاتی مانند پالادیوم، رادیوم، پلاتین و غیره انتخاب می شود.

کاتالیزور در انتهای اگزوز قرار می گیرد و با تبدیل گازهای مضر به گازهای کمتر مضر به حفاظت از محیط زیست کمک می کند. در طی این واکنش ها مقداری گازهای سمی نیز تولید می شود، اما تغییر در نوع ماده کاتالیست یا لایه اکسیدی می تواند از تولید آنها جلوگیری کند. به عنوان مثال، افزودن نیکل یا منگنز به لایه اکسید می تواند از تشکیل سولفید هیدروژن جلوگیری کند و در نتیجه به بهبود عملکرد کاتالیزور کمک کند.

کاهش آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی جوامع امروزی است. یکی از راه‌های مهم برای کاهش آلودگی هوا، کاهش انتشار گازهای سمی حاصل از احتراق خودروها است. کاتالیزور خودرو یکی از مهم‌ترین قطعات خودرو است که نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا ایفا می‌کند.

کاتالیزور خودرو وسیله‌ای است که در خروجی اگزوز خودرو قرار می‌گیرد و با تبدیل گازهای سمی حاصل از احتراق به گازهای بی‌ضرر، از آلودگی هوا جلوگیری می‌کند.

 انواع کاتالیزور خودرو چیست؟

کاتالیزورها بسته به نوع موتور و سوخت مصرفی، انواع مختلفی دارند. به طور مثال، کاتالیزورهای خودروهای بنزینی، گازوئیلی و دوگانه‌سوز از نظر ساختار و عملکرد متفاوت هستند.

 ساختار کاتالیزور خودرو

( کاتالیزور خودرو چیست؟ ) کاتالیزور خودرو از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

بستر کاتالیست: این بخش از کاتالیزور معمولاً از جنس سرامیک مونولیتی با ساختار لانه زنبوری ساخته می‌شود.
لایه اکسیدی: این لایه از کاتالیزور نقش نگهدارنده ماده کاتالیست را دارد.
ماده کاتالیست: این بخش از کاتالیزور معمولاً از فلزات گران‌قیمتی مانند پالادیوم، رادیوم، پلاتین، طلا و کادمیوم ساخته می‌شود.

واکنش‌های شیمیایی در کاتالیزور خودرو

در کاتالیزور خودرو، سه واکنش شیمیایی اصلی رخ می‌دهد:

اکسیداسیون مونوکسید کربن: در این واکنش، مونوکسید کربن (CO) به دی‌اکسید کربن (CO2) تبدیل می‌شود.
اکسیداسیون هیدروکربن‌های نسوخته: در این واکنش، هیدروکربن‌های نسوخته (HC) به دی‌اکسید کربن و آب تبدیل می‌شوند.
کاهش اکسید نیتروژن: در این واکنش، اکسید نیتروژن (NOx) به نیتروژن (N2) و آب تبدیل می‌شود.

کاتالیزورها در ایران

در ایران استفاده از این قطعه بر روی خودروهای تولید داخل از نیمه دوم سال 1390 توسط سازمان حفاظت محیط زیست اجباری شد و بر اساس طرح جامع کاهش آلودگی هوا، مبدل کاتالیزوری در معاینه فنی خودروها مورد آزمایش قرار گرفت. به منظور صدور برگه و برچسب معاینه فنی از سال 1390 اجباری شد.

عمر مفید کاتالیست چقدر است؟

این قطعه بسیار حیاتی مشابه صدا خفه کن اگزوز در مسیر دود اگزوز موتور قرار دارد و می تواند آلودگی موتور را تا 20 برابر کاهش دهد. عمر این قطعه با مسدود شدن منافذ آن به پایان می رسد و در این مرحله این قطعه قادر به کاهش آلاینده های خروجی از اگزوز نخواهد بود.

دماهای بالا، مسمومیت اگزوز موتور و شوک مکانیکی خارجی باعث چسبندگی و مسدود شدن منافذ روی سطوح کاتالیزور شده و اثربخشی آنها را کاهش می دهد. عمر مفید مبدل های کاتالیزوری تقریباً 80000 کیلومتر است. علاوه بر این، سوخت ناقص موتور به دلیل خرابی شمع‌ها، سیم‌ها و انژکتورها نیز می‌تواند سوخت نسوخته را وارد این قطعه کند و عمر آن را کاهش دهد.

چرا باید به کیفیت کاتالیزور خودرو توجه کنیم؟ | خریذ کاتالیزور

کاهش راندمان و مسدود شدن منافذ کاتالیست و یا عدم استفاده از آن در خودرو باعث احتراق ناقص در موتور خودرو می شود که باعث افزایش غلظت آلاینده های خروجی از گازهای خروجی و فرسودگی قطعات موتور می شود. حذف این قطعه که در کاهش آلودگی خودرو بسیار موثر است و یا عدم تعویض به موقع آن پس از پایان عمر مفید آن می تواند به هوایی که تنفس می کنیم آسیب جدی وارد کند و باعث افزایش آلودگی هوا شود.

برای نگهداری از کاتالیزور خودرو، باید موارد زیر را رعایت کنید:

• از سوخت با کیفیت استفاده کنید.
• از گازوئیل با گوگرد کم استفاده کنید.
• از روغن موتور با کیفیت استفاده کنید.
• به طور منظم سرویس‌های دوره‌ای خودرو را انجام دهید.

چگونه کاتالیزور تقلبی را تشخیص دهیم

نوع آلیاژ کاربردی: نوع مواد و آلیاژی که در ساخت قطعات اصلی به کار خواهد رفت بسیار مرغوب بوده و به همین خاطر  از سایر مارکهای مشابه متمایز گشته اند و عملکرد بهتری دارند همچنین عمر مفید طولانی تری نیز خواهند داشت لازم به ذکر است که نوع آلیاژ کاربردی در کیفیت ظاهری قطعه تاثیر گذار می باشد.

▪ لمس کردن قطعات: اشخاص با تجربه از لمس قطعات به اصلی یا غیر اصلی بودن آن پی خواهند برد.

▪پرداخت کاری سطح : نوع پرداخت نیز یکی از موارد ظاهری قطعه است که در بیشتر مواقع فروشندگان بصورت خیلی سریع پی به اصلی یا غیر اصلی بودن آن خواهند برد.

▪ نوع جوشکاری‌: جوشکاری نیز از دیگر راههای تشخیص قطعه تقلبی از اصلی است.

▪ نوع پرچکاری: پرچ موجود در بعضی از قطعات از دیگر راههای تشخیص خواهد بود .

▪ نوع نوشتاری روی قطعه: بطور عمده نوع سایز و یا حک شدن حروف بر روی قطعات اصلی با تقلبی متفاوت می باشد.

جمع‌بندی

کاتالیزور خودرو یکی از مهم‌ترین قطعات خودرو است که نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا ایفا می‌کند. با نگهداری صحیح از کاتالیزور خودرو، می‌توان عمر آن را افزایش داد و از آلودگی هوا جلوگیری کرد.